De kortste weg naar een burn-out
Terwijl ik in de schoolkeuken een kop koffie drink, vindt er naast mij een gesprek plaats tussen twee leerkrachten. Ik kan het niet helpen dat ik het gesprek meekrijg, zij doen overigens geen moeite om iets voor zichzelf te houden hierin. Het gesprek maakt indruk op me. Want ik zie voor me hoe een geweldig toegewijde leerkacht regelrecht op een burn-out afgaat.
Gesprek
Het is een dialoog tussen Bep en Truus en het gaat ongeveer zo:
(Bep en Truus zijn niet hun echte namen)
Bep: Jeetje Truus, ben je hier nou nog?
Truus: Ja, joh, ik weet het (zucht). Maar ja, het is even niet anders.
Bep: Je moet ook wel voor jezelf zorgen hoor!
Truus: Ja, ik weet het, maar ik heb gewoon toch meer rust als ik alles heb voorbereid, want mijn nieuwe duo is nog niet zo ervaren, dus ik merk echt dat ik dan meer moet klaarleggen en alles.
Bep: Inderdaad, dat verschil kun je merken, de ene of de andere duo. Vergeet niet dat wij het ook moesten leren en dat kostte toen ook veel energie en tijd. We moeten de nieuwe mensen wel de kans geven om het te leren. Niet teveel voorkauwen joh.
Truus: Ja, maar zij moet echt nog zoveel leren, ik heb daar mijn handen vol aan. En dan maak het nu liever helemaal in orde, anders gaat het weer niet goed en dan heeft zij het morgen zo zwaar.
Bep: Je kunt niet alles zelf blijven doen, dan kun je beter full-time gaan werken.
Truus: Ja daar komt het onderhand op neer, maar dit gaat over andere dingen, rapportages en dergelijke.
Ja maar
Ik zie ja-maar-Truus vaker, want haar kinderen komen ook naar mijn lessen. Daar valt moeder Truus ook op tussen alle andere ouders, want zij heeft altijd haast. In de haast weet ze altijd vriendelijk te blijven, naar alle anderen, maar ze moet opschieten, want...
De kinderen reageren erop, ook zij worden meegenomen in deze gejaagdheid.
Coach
Bep: Had jij ook niet laatst een afspraak met een coach? Ga je daar nog heen?
Truus: Ja, daar ben ik een paar keer geweest, maar dat is steeds hetzelfde gezeur, dat kost nog meer tijd.
Bep: Heb je het daar gehad over het bewaken van je werktijden?
Truus: Ja, maar dan zegt zij dat ik een wekker moet zetten, vijf minuten voordat het tijd is. Dan moet ik opruimen en gewoon weggaan. Zulke stomme dingen kan ik zelf ook wel verzinnen. Wat een gezeur joh! Aardig mens, maar zij begrijpt niet wat wij hier doen.
Bep: Dat lijkt me toch wel goed voor jou.
Truus: Ja, maar weet jij hoe ik er dan 's avonds bij zit? En de volgende dag? Nee hoor, als ik het niet allemaal af heb dan heb ik helemaal geen rust.
Uitgeput
De lichaamstaal van Bep laat zien dat zij het ook niet meer weet en zij rondt het gesprek af met de opmerking dat zij Truus niet langer op wil houden.
De korte samenvatting is dat collega Bep iets probeert duidelijk te maken aan collega Truus. Truus is niet alleen kampioen ja-maren, zij is ook zo goed als uitgeput.
Als toehoorder voel ik hoe de complete instorting nadert. Het gezicht van Truus laat ook tekenen zien van oververmoeidheid.
Niet zien aankomen
De verbazing (of is het verbijstering) die ik voel als de coach ter sprake komt is niet te missen. Wat heb je daar nou aan als coachee? Ik ben het volledig met Truus eens, dat kost nog meer tijd. Dit kan zij namelijk zelf ook wel verzinnen. In eerste instantie lijken het misschien goede tips, een wekker of dat soort dingen, maar als je erover na gaat denken hoe dat in de praktijk uitwerkt, is het kwalijk.
Het gebeurt zo vaak, het is kwalijk. Omdat het schijnoplossingen zijn.
Het lijkt een oplossing, want de collega's zien haar echt vertrekken. Altijd op tijd, niets op aan te merken. Nee hoor, geen idee waar die instorting vandaan komt. Zij is juist zo goed in het bewaken van haar werktijden. Niemand zag het aankomen.
Nee.
Want niemand ziet hoe Truus thuis zit te stuiteren en uit alle macht haar gevoel en haar stress onderdrukt.
Leer Truus liever hoe zij daar mee om kan gaan!
Losmaken
De vraag is wat Truus nodig heeft, om binnen haar werktijd op een acceptabele manier het werk af te ronden en hoe zij zich ervan losmaakt.
Het advies 'Je moet het loslaten!' is waardeloos als de ontvanger niet geleerd heeft hoe je dat loslaten doet. En dit waardeloze advies wordt veel te vaak gegeven. Ook yogadocenten maken zich daar schuldig aan.
Dat Truus binnenkort uitvalt, lijkt onvermijdelijk. Dat moment komt eerder als zij koste-wat-het-kost het advies van deze coach opvolgt. De kans dat zij zichzelf volledig opblaast is mega.
Denk even met me mee. Zie je het voor je?
Ze doet een stapje erbij overdag, want de drang om alles te willen doen zit in haar. Dus de lunch- en andere pauzes worden opgeofferd, want als de wekker gaat moet het wel klaar zijn. In de laatste vijf minuten ruimt ze alles op, met enorme tegenzin en het schuldgevoel regeert. Dat neemt ze mee naar huis, om daar de hele avond én tijdens haar vrije dagen onder gebukt te gaan.
Tijdens haar volgende werkdagen heeft Truus spijt, want het is niet gegaan op de manier die zij graag had gewild. Toch doet ze wat de coach haar heeft voorgesteld, want daar gaat ze niet voor niets heen.
Opties
Het is heel gemakkelijk om hier een coach af te kraken en niets over de grote vraag te zeggen:
Waar heeft Truus eigenlijk wél wat aan?
Er zijn verschillende opties. In deze situatie springen er een paar uit.
Truus mag leren wat haar verantwoording is en vooral wat niet. Truus mag overdag gecoacht worden, misschien wel tijdens haar werkdag, zodat zij geholpen kan worden met het vinden van andere, efficiëntere manieren om haar werk te doen, of om in te zien dat sommige dingen overbodig zijn.
Het is belangrijk dat Truus inziet dat zij helemaal niets meer kan doen als zij instort, bijvoorbeeld zorgen voor haar eigen kinderen, dat is een groter probleem. Natuurlijk mag Truus ook leren dat alles niet altijd op haar manier hoeft te gaan en dat verschillende werkwijzen vaak juist waardevol zijn.
