Beloningssysteem
Kunnen complimenten verstikkend zijn? Merk je wat deze vraag met je doet?
De beloningswereld, waar het goede gedrag beloond wordt en het ongewenste gedrag niet benoemd mag worden, heeft een keerzijde. Namelijk de sturende, dwingende of zelfs manipulerende werking van beloningen en complimenten.
Nee, het is nooit leuk om te horen dat je iets niet goed gedaan hebt. Erachter komen dat je een fout hebt gemaakt is nooit leuk. In sommige situaties is het zelfs erg vervelend, wanneer mensen je steeds maar wijzen op dat ene foutje in je werk.
Wat had je fout?
Heb je een 9 gehaald voor je proefwerk, vraagt je moeder wat je fout gedaan hebt. Zomaar een voorbeeld hoor, er zijn talloze voorbeelden te noemen. Niet zo leuk. Toch?
Maar complimenten kunnen ook lastig zijn. Om meerdere redenen, maar hier pik er ééntje uit, namelijk de verstikkende werking van complimenten in sommige situaties.
Stel je voor dat je op je werk iets hebt gedaan waar iedereen erg blij mee is. Je hebt misschien iets georganiseerd, dat goed gelopen is. Je wordt overladen met complimenten en goede reacties. ‘Jeetje zeg, daar ben jij blijkbaar goed in, dat kunnen we vaker aan je vragen.’
Slik.
Verwachtingen. Had je wel plezier in het organiseren? Wordt dit nu voortaan jouw taak? Kan ik dat er wel bij hebben? Wil ik dat wel? Lukt dat een volgende keer ook weer zo goed? Wil ik dat wel? Nu kan ik er niet meer onderuit. Als er weer eens iets is, ben ik dan weer degene die aangewezen wordt om alles te regelen? Wil ik daar al mijn tijd wel in steken?
Zie je hier maar weer eens uit te manoeuvreren.
Verwachting en teleurstelling
f er is een vak op school waar je al een paar keer een hoog cijfer voor hebt gehaald. Je hebt al meerdere keren een 9 gescoord. Je omgeving denkt dat je heel goed bent in dit vak en verwacht dat je deze cijfers blijft halen. Iedereen mag het weten dat jij zo goed bent in vak X. Dan kom je een keer met een mager zesje thuis. Jij? Je mag meteen verantwoording afleggen, waarom je er een rommeltje van gemaakt hebt.
Verwachtingen. Het voelt alsof iedereen vindt dat je gefaald hebt. Dat je je best niet doet. Dat je door de mand bent gevallen. Je hebt je best gedaan, maar dit was niet jouw favoriete onderdeel. Teleurstelling. Je was hier toch zo goed in?
Wat doet dit met je?
Elk mens wil goedkeuring
Onbewust wil elk mens goedkeuring van de omgeving. Dus het krijgen van een compliment en horen dat je ergens heel goed in bent, schept ook verwachtingen. Want het moet zo goed blijven, dit moet je blijven doen om goedkeuring te krijgen. Van je omgeving en van jezelf. Want je wilt niemand teleurstellen, ook jezelf niet. Je behoefte aan goedkeuring laat je misschien dingen doen, waar je uit volledig vrije wil niet voor zou kiezen.
De verstikkende werking van complimenten, goed om eens over na te denken.
