In het nieuws
EenVandaag heeft in de uitzending een uitgebreid item over mentale gezondheid. Met name gaat het over jongeren. Het is een schot in de roos wat mij betreft. Er wordt letterlijk door een jongere uitgesproken, wat ik al een paar jaar 'roep'.
We krijgen stapels boeken te verstouwen in het onderwijs, maar niemand vertelt ons hoe om te gaan met stress, faalangst, tegenslagen of verdriet.Tijd voor verandering
Dit is precies waar de cursus EindExamenYoga voor doorontwikkeld is. Het startte met een beeld van rijen jongelui voor de bieb, om maar een stilteplek te hebben om te kunnen studeren. Dat op zich is al droevig genoeg, want waarom zou dat thuis niet kunnen. Maar helaas is dit waar we staan met elkaar. Dat verandering op een breder niveau nodig is, dat werd mij al snel duidelijk. Bergen en bergen met theorie worden we geacht uit het hoofd te leren, maar hoe we omgaan met de stress als we het tijdens examens of toetsen moeten reproduceren dat vertelt niemand. Ik hoop hier een verschil te maken, hoe klein ook, dat maakt me niet uit.
Faalangst
Dan het hele faalangst verhaal. Het woord zou verboden moeten worden. Hoezo, faalangst? Als je er dieper over nadenkt, kom je tot de ontdekking dat dit vrijwel altijd aangepraat is. Als je aan iemand vraagt of hij of zij last heeft van faalangst, heb je het faalangst-zaadje al geplant. Niet doen dus. Waarom zijn onze kinderen zo angstig om een lage score te halen voor een theoretische toets? Wat betekent falen eigenlijk? Is het woord angst hier wel terecht?
Uitgebreide faalangsttrainingen blijken lang niet altijd helpend te zijn. Voor sommige kinderen werkt het averechts, doordat het de faalangst zo benadrukt. Wat je aandacht geeft, dat groeit. Door er niet teveel aandacht op te vestigen en subtiele hulp te bieden kun je vaak al veel bereiken. Door uit te leggen wat spanning is, waarom dat soms nodig is, door kinderen te leren hoe ze kunnen omgaan met spanning, maak je vaak al een groot verschil.
Kunnen we 'de toekomst' ook leren dat een toets een toets heet, omdat op dat moment getoetst wordt of je alles goed genoeg begrepen hebt? Dat je dus niet faalt als je een laag cijfer haalt, maar dat een laag cijfer betekent dat je nog wat oefening nodig hebt? Ik heb hier eens een leraar op aangesproken, toen mijn zoon op de middelbare school zat. Nu zou ik dat anders aanpakken, maar dat verloren is gegaan waar een toets om draait, dat was wel duidelijk.
De hele klas had een onvoldoende
Mijn zoon is geen hoogvlieger als het gaat over theorie, maar hij is wel een reteslimme gozer. Lage cijfers voor zijn toetsen, tja, daar was hij redelijk aan gewend. Maar op een dag kwam hij thuis met een erg laag cijfer voor een vak en hij kwam zijn gal even spuwen bij mij. De hele klas bleek zwaar onvoldoende gescoord te hebben, op een enkeling na. Toevallig had ik een 10-minutengesprek (ook afschaffen) met die leraar op het programma staan, dat kwam mooi uit. Ik heb die leraar gevraagd of hij mij wilde vertellen waarom een toets een toets heet. Hij kon het niet en begreep het niet. Ik heb toen gevraagd of het misschien zo kon zijn dat hij met deze toets had getoetst of de klas de stof begrepen had. Dat beaamde hij. Toen heb ik gevraagd of het zo kon zijn dat de hele klas misschien zo laag gescoord had omdat het niet voldoende uitgelegd was. Werd hij toch nijdig! Dat was niet nodig en ook snel voorbij, maar ik dacht dat het handiger was om dat stuk nog eens te doen met de hele groep. Tenzij het onbelangrijke stof is, laat dan maar zitten. Maar als het belangrijk is, dan is het zaak dat op zijn minst de meerderheid het onder de knie heeft. Toen ik aangaf dat het geen persoonlijke aanval was, werden we het snel eens, hij gaf aan er nooit zo naar gekeken te hebben.
Presteren
Even terug naar mentale gezondheid; het bovenstaande is maar een voorbeeld van hoe het gaat. De reden van toetsen is verloren gegaan, het is omgeslagen naar presteren en het halen van hoge cijfers. Onbegrijpelijk en een slechte zaak.
Het toetsen en het afnemen van examens op zich, kun je ter discussie stellen, maar dat systeem is er. Het zal niet zomaar verdwijnen. Het lijkt mij zinvoller als we met dit systeem onze kinderen leren hoe ze kunnen omgaan met dit soort momenten. Want die krijg je door het leven heen vaker, van die piekmomenten, of noem ze stressmomenten. Dan draagt het hele examen-principe ook bij aan de mentale weerbaarheid.
Laten we stoppen met kinderen 'af te keuren' door ze persoonlijk op hoge of lage cijfers te beoordelen, het is niet terecht, het is schadelijk en het is onnodig. Laat de cijfers liever een weergave zijn van wat er tot dan toe beheerst wordt, zodat duidelijk is waar bijgespijkerd mag worden en wat niet meer tot vervelens toe herhaald hoeft te worden.
Dat doen we toch?
Inderdaad, ik heb dit niet bedacht, de theorie bestaat al. In het onderwijs hebben ze er de mond vol van, maar ook deze gepassioneerde mensen hebben vaak niet geleerd hoe ze deze theorie moeten toepassen in de praktijk.
Het is te hopen dat opleiders en onderwijsinstellingen snel verandering brengen in de wijze waarop zij kijken naar uitslagen van toetsen. En dat zij meer oog krijgen voor wat naast al die theorie óók nodig is. Leren omgaan met tegenslag. Hoe je jezelf staande houdt als je verdriet hebt. Wat je kunt doen als je last hebt van overmatige spanning. Enzovoort.
Zodat niemand 'kopje-onder' gaat.
